آیا مازندران باز هم بازنده خواهد بود؟ /  استانی پر آب که مدام آب می رود!

بزرگنمایی تصویر

باران شمال: به نقل کزانه، دوئل اظهارات اخیر استانداران مازندران و سمنان پیرامون سد فینسک، باز حواشی این طرح پر مساله را به محافل مجازی و حقیقی دو استان همسایه کشاند.

حسینی‌پور استاندار مازندران چهارشنبه هفته گذشته در حاشیه اولین رویداد رسانه‌ ای جام رسانه امید استان، اظهار کرد: «سدی به نام فینسک دیگر نداریم و احداث این سد، کلا منتفی شد. ما برای تامین بخشی از آب مورد نیاز مازندران به دنبال مطالعاتی هستیم تا بتوانیم آب مناطق بالادست را در همان منطقه فینسک تامین کنیم».

انشتار این خبر در رسانه ها و انعکاس آن در فضای مجازی، موجب شد استاندار سمنان نیز پیرامون این طرح واکنش نشان دهد.

هاشمی با بیان اینکه سد فینسک با جدیت در حال اجراست، گفت: «تأمین آب سمنان با فینسک اصلی‌ترین دغدغه مردم و مسئولان استان سمنان مطرح بوده و این طرح دارای تمام مجوزهای زیست‌محیطی و ردیف اعتباری بوده و اجرای آن بدون هیچ‌گونه تغییری و با جدیت دنبال خواهد شد».‌

به هر حال هر دو مسئول اند و طبیعی است که به نفع استان خود اظهار نظر کنند اما حقیقت ماجرا چیست و این طرح در چه مرحله ای قرار دارد؟

ابتدا نیاز است به سال های دورتر برویم و قدری ریشه ای تر به این موضوع بپردازیم.

مازندران استان بزرگی در خطه شمال بود که استان‌های گلستان، سمنان و تهران بخشی از آن بودند وهرکدام در سال‌های ۱۳۷۶، ۱۳۵۵ و۱۳۴۹ از مازندران جدا شدند.

این استان که روزی از رامسر تا مراوه تپه و از شمال سمنان تا دریای خزر و از شرق تهران تا شرق گیلان کشیده شده بود، حالا از آنهمه وسعت، تنها یک راه باریک باقی مانده است.

مازندران شاید تنها استان کشور باشد که در قرن اخیر هر دهه کوچک تر از قبل شد و همچون گوشت قربانی، همواره مورد دست درازی و چشم طمع استان های همسایه بوده و هست.

احتمالا همه ما جدایی یا گمانه های جدایی مناطقی چون شهمیرزاد، فیروزکوه، گدوک، امامزاده هاشم، خطیرکوه، میانکاله، غرب مازندران ، پشتکوه ساری و … را از مازندران و پیوستن به استان های همسایه، بسیار شنیدیم.

در این میان، سمنان یکی از استان هایی است که همواره چشم طمع به مازندران دارد و علاوه بر گرفتن بخش های مهمی از مازندران در دهه های قبل، انتظار دارد این روند استمرار یابد و باز هم بتواند از این استان زیبا و دارا امتیازاتی بگیرد.

گمانه های جدایی گدوک از مازندران، انتقال آب خزر به سمنان، احداث سد بر سرشاخه های آبی مازندران، جدایی دهستان پشتکوه ساری و … از جمله مهمترین خبرهای داغ بین دو استان همسایه مازندران و سمنان در ۲ دهه اخیر است.

تقریبا پس از منتفی شدن طرح غیر اصولی و احساسی «انتقال آب دریای خزر به کویر سمنان» در دولت احمدی نژاد که خود اهل سمنان بود و می خواست خدمتی ماندگار به این استان نماید، طرح غیر اصولی تر و احساسی تر «احداث سد فینسک بر سرشاخه های رود معروف تجن مازندران» مطرح شد و در دولت روحانی که او نیز سمنانی بود و می خواست با انجام این طرح، معضل آبی سمنان را یکبار برای همیشه مرتفع سازد، استمرار یافت و تا مرحله اجرایی پیش رفت.

انفعال نمایندگان مازندران در مجلس های نهم و دهم و عدم ورود و اظهارنظر مسئولان وقت مازندران در دولت های دهم، یازدهم و دوازدهم پیرامون فینسک موجب شد بودجه مطالعاتی، ردیف اعتباری، مجوز ساخت و… سد فینسک محقق  شود.

در حقیقت فینسک، سدی مخزنی سنگریزه‌ای با حجم حدود ۱۲ میلیون متر مکعب است که قرار است بر رودخانه‌ی اسپی‌رو یا «سفیدرود» ساخته شود. این طرح در سال ۸۹ و پیگیری شخص احمدی نژاد، بودجه مطالعاتی دریافت کرد و بودجه آن نیز حدود ۱۰ سال بعد یعنی سال ۹۸ در دوره روحانی مصوب شد.

در آن دوران مخصوصا در ۸ سال دولت روحانی، هیچ صدایی از دستگاه های مرتبط استان از استانداری مازندران و فرمانداری ساری گرفته تا محیط زیست، آب منطقه ای، منابع طبیعی، جهاد کشاورزی استان در نیامد و حتی حسین زادگان استاندار وقت مازندران در اقدام عجیب به حمایت از سد فیسنک پرداخت و آن را کمک مازندران به استان همسایه خود خواند!

بدتر آن که بر اساس اعلام برخی رسانه ها مدیرعامل وقت آب منطقه ای مازندران به عنوان هیات همراه در تیم وزیر نیرو حضور داشت و بر اساس گزارش های واصله به دفاع از مبانی احداث سد فینسک هم پرداخت!

با روی کار آمدن مجلس یازدهم، نمایندگان مازندران یکصدا و هم جهت به مخالفت با این طرح پرداختند و خواستار توقف فوری آن شده بودند اما دیگر قدری دیر شده بود و کار از کار گذشته بود.

در ۲ سال نخست مجلس یازدهم که با دو سال پایانی دولت روحانی همراه بود هیچ کدام از دستگاه های اجرایی مازندران به یاری نمایندگان مجلس نرفتند و هر چه گشتیم و پیگیر شدیم حتی یک اعتراض، یک مخالفت از دستگاه های اجرایی استان یافت نشد که نشد!

متاسفانه نه تنها اعتراضی نکردند بلکه تاسف بارتر اینکه برخی از آن ها برای احداث فینسک اعلام موفقت کردند و با وزراتخانه های متبوع همراه شدند.

انتظار می رفت از روزی که ماجرای احداث سد فینسک مطرح شد حداقل می بایست بیش از ۲۰ نشست و کارگروه تخصصی توسط مسئولان و متولیان وقت مازندران در استان برگزار می شد و نهادهای مربوطه می بایست از نخبگان محیط زیست و منابع طبیعی، صاحب نظران حوزه سد و آب، دعوت می کردند، پیام ها و دغدغه شان را می شنیدند و نتایج آن را به نمایندگان مازندران در مجلس، وزیر نیرو و دولت منتقل می کردند.

انتظار مردم و کشاورزان استان این بود که مسئولان ما خواب خوش را از دولت و وزیر نیرو بگیرند و آنقدر چانه زنی کنند و از معایب احداث این سد بگویید که برای همیشه متوقف شود.

اما گویا مسئولان گرانقدر استان ما در استان یا کشوری دیگر زندگی می کردند یا شاید سرشان به مسائلی دیگر گرم بود که هرگز به این مساله و چالش مهم استان نپرداختند.

مایه تاسف است که مسئولان مربوطه استان، صرفا برای اینکه چند ماه بیشتر روی صندلی مدیریت دستگاه متبوع خود تکیه بزنند، مخالفتی نکرده و عملکرد آن ها فقط در حد یک نام بوده و کارکرد قابل توجهی نداشته اند!

ظاهرا آن ها نمی دانستند که در قبال مسائل استان مسئول هستند و مثل سینما رفته ها فقط نگاه می کردند و نظاره گر ماجرا بوده اند.

مدیران دولت سیزدهم در مازندران، حداقل در ظاهر و اظهارنظر به مراتب بهتر از مدیران دولت دوازدهم هستند. حسینی پور برخلاف حسین زادگان که موافق احداث سد فینسک بود بارها به مخالفت با آن پرداخت و مواضع خود را با وزاتخانه های مربوطه و شخص رئیس دولت در میان گذاشت.

همسویی نمایندگان مجلس یازدهم و دولت سیزدهم در مازندران باعث شد صدایی واحد و بزرگتر در مخالفت با سد فینسک شنیده شود و دولت هم پیرو فشارهای اعمال شده به توقف آن دستور دهد.

اما این طرح که مصوبه دولت های قبل بود و ردیف اعتباری داشت، توقف کامل آن چندان آسان نبود و حقیقت آن که وزارت نیرو بین یک دوگانگی و سردرگمی ناشی از فشارهای دو طرفه سمنانی ها و مازندرانی گرفتار شده و هر بار به هر کدام امید تحقق مطالبه آن ها را می دهد.

این است که مسئولان و نمایندگان مازندران مدام از توقف و اجرا نشدن این طرح سخن می گویند و مسئولان و نمایندگان سمنان هم مدام از استمرار و اجرایی شدن آن حرف می زنند.

مقایسه این اظهارات استاندار مازندران و استاندار سمنان خود درستی ادعای ماست.

حسینی پور چندی قبل در گفت و گویی بیان کرد: «این که ادعا شده ما دستور توقف را دادیم درست نیست ، چون بر اساس گزارش هایی که وزارت نیرو ارائه کرده ، رئیس جمهور شخصا دستور توقف را داده و طبق دستور رییس جمهور، وزارت نیرو ماموریت یافته است تا بررسی دقیق و  کارشناسی از سد فینسک داشته باشد و وزارت نیرو نیز از همان ابتدا طرح را غیر حرفه ای و غیر صرفه اقتصادی تشخیص داده اما متاسفانه با برخی لابی هایی که در گذشته به وجود آمد ، طرح ساخت سد فینسیک در دستور کار قرار گرفت.

هاشمی استاندار سمنان نیز بیان کرد: «در سفر آیت‌الله رئیسی رییس جمهور به استان سمنان به‌منظور ساخت سد فینسک اعتباراتی منظور و هزینه شده و مسئولان استان با عنایت به اخذ تمامی مجوزهای محیط زیستی و تخصیص ردیف بودجه برای انجام این طرح، با وحدت و همدلی و جدیت، این موضوع راپیگیری خواهند کرد. تاکنون طبق ابلاغ رسمی رییس سازمان برنامه‌ و بودجه کشور به وزارت نیرو، اعضای کمیسیون ماده ۲۳، حدود ۱۲ هزار و ۸۳۰ میلیارد ریال اعتبار به منظور ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تامین آب آشامیدنی به میزان هفت و نیم میلیون متر مکعب طی سال‌های ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۸ (به مدت پنج سال) اختصاص دادند».

در این میان استانی پیروز است که هم در پس و پیش پرده یکصداتر و متحد تر عمل کند و لابی قویتری داشته باشد.

از آن جا که مازندران دلایل روشن تر و متقن تری در اختیار داشت، از همان ابتدا می توانست با ورود قاطع و ارائه دلایل علمی و محکمه پسند این ماجرا را یکبار برای همیشه پایان دهد. اما ضعف و بی تفاوتی نمایندگان و مسئولان وقت در دولت های احمدی نژاد و روحانی موجب شد با در دست اجرا قرار گرفتن این طرح، کار برای دولت و مجلس فعلی دشوار گردد.

با این حال، هنوز هم می توان با همسویی و همراهی به هدف مدنظر مردم مازندران که همان توقف طرح فینسک است، دست یافت.

دولت نیز باید بی طرفانه به قضیه بنگرد و مبادا کاری کند و تصمیمی بگیرد که مازندران با کمبود آب کشاورزی و آب شرب مواجه شود. هرچه باشد این استان نقش مهمی در امینت غذایی کشور دارد و تضعیف آن تضعیف کشاورزی کشور خواهد بود.

بسیاری از مسئولان مازندران نیز باید نوع نگاه خود را تغییر دهند و عِرق و توجه بیشتری به مازندران دشته باشند. درست است مازندران از تعداد بسیاری رودخانه، روستا، امامزاده، چشمه و…برخوردار است اما این دلیل نمی شود که آن را به استان های دیگر هدیه کند.

مسئولان و نمایندگان مازندران باید توجه داشته باشند که در شرایط دشوار معیشتی و اقتصادی، نباید اجازه دهند حواشی و زیاده خواهی های استان های دیگر، به ویژه فرسایشی شدن روند توقف سد فینسک، مازندرانی ها را از خادمان خود، دل نگران و نا امید سازد.

باید توجه داشت که بخش اعظم مقبولیت مردمی از عملکرد مسئولان در چنین مواردی حادث می شود که پای آب و خاک و اقتصاد و معیشت مردم در میان است. تجربه و تاریخ نشان داده مردم ممکن است پروژه هایی عملیاتی چون افتتاح دیوار، جوی آب، پمپ گاز و بنزین، کارخانه یا راه روستایی، خرید کلزا، دستگیری شکارچیان متخلف و خبرهایی از این دست را فراموش کنند اما هیچگاه مواضع و سهل انگاری های صورت گرفته پیرامون آب و خاک دیارشان را فراموش نخواهند کرد.